Natuurlijke gifstoffen: het T2-toxine

T2-toxine behoort tot een groep van meer dan 30 chemisch gerelateerde en natuurlijk-voorkomende sesquiterpenoiden, ook wel trichothecenen. Het werd in 1968 voor het eerst geïsoleerd als metaboliet van Fusarium tricinctum. Daarna werd het ook gevonden in: Fusarium sporotrichchioides, Fusarium solani, Fusarium rigidosum, Fusarium lateritium, Trichothecium viride, Trichotecium lignorim, Fusarium soliani, Trichotecium viride. De analyse van T-2 toxine is de indicator voor de aanwezigheid van ook andere stoffen uit deze chemische groep.

Waarin komt het voor?

Trichothecenen komen vaak voor in maïs gerst, rogge, haver en tarwe. Doordat de toxines pas boven de 200°C graden  worden geïnactiveerd blijven ze vaak aanwezig in gebakken producten. Ook gedurende opslag van graan blijft het toxine actief. Onderzoeken hebben aangetoond dat de toxines tot 6 jaar in graan onafgebroken blijven.

Toxicologisch effect

Personen die producten consumeren waarin de toxinen van trichothecenen aanwezig zijn kunnen diverse ziekteverschijnselen krijgen, die in de meeste gevallen zelfs leiden tot de dood.
Vlak na de tweede wereldoorlog heeft dit toxine hierdoor gezorgd voor de dood van duizenden Russen, die brood aten dat bereid was met geïnfecteerd tarwe. Het is opmerkelijk dat toen de oorzaak van deze grote sterfte bekend werd, dit geïnfecteerde brood ook werd toegepast als middel om de vijand uit te schakelen.

Deze ziekte wordt ook wel ATA (alimentary toxic aleukia) genoemd en verloopt in vier fasen:

Verschijnselen van de eerste fase zijn een geïrriteerde huid en een branderig gevoel in de mond en de keelholte. Deze komen binnen enkele uren na consumptie. Het branderige gevoel gaat vervolgens via de slokdarm naar de maag. Tussen de eerste en derde dag na consumptie ontstaat er acute gastro-enteritis die samengaat met diarree, misselijkheid en braken, wat tot de negende dag na consumptie kan aanhouden en dan vanzelf stopt.
De tweede fase uit zich pas na de tweede week tot de tweede maand na consumptie. In deze fase wordt het beenmerg aangetast, wat zich na verloop van tijd uit in abnormale samenstelling van het bloed (aanwezigheid van granulaten, ook wel agranulocytosis genoemd, en vermindering van het aantal bloedplaatjes).
In de derde fase treedt totale atrofie van het botmerg op. Verschijnselen bij deze fase zijn necrotische angina (een vorm van keelontsteking), totale agranulocytosis en koorts tussen de 38°C en 40°C graden.
Uiteindelijk treedt er necrose (afsterving) op van de huid en ontstaan er ademhalingsproblemen door kleine abcessen in de longen, welke de dood, fase vier, tot gevolg heeft. De tijd waarbinnen dit volledige proces optreedt is afhankelijk van meerdere factoren zoals de concentratie van het toxine, de hoeveelheid geconsumeerd toxine, de frequentie van consumptie van het betreffende graan en de gezondheidscondities van de betreffende persoon zelf.

Naast dit ziektebeeld worden de trichothecenen ook verantwoordelijk gehouden voor Akakabi byo, ook wel red-mould disease genoemd. Bij lang aanhoudende regenval en lage temperaturen worden vooral tarwe en gerst aangetast door het toxine, wat leidt tot een roodkleuring hiervan en een duidelijke groeiachterstand ten opzichte van
niet- geïnfecteerde gewassen. Door consumptie van de geïnfecteerde gewassen door vee ontstond vooral in de jaren 50 een enorme sterfte onder het vee.

Verder gaan bijvoorbeeld huidaandoeningen die gekoppeld / verstrekt zijn aan T-2 toxinen gepaard met pijn voor dier en mens.

Regelgeving

Tot op heden zijn er geen internationale of Europese richtlijnen voor de aanwezigheid van trichothecenen vastgesteld. Wel zijn in slechts enkele landen afzonderlijk wel limieten opgesteld. In Nederland is dit echter niet het geval.
EU normen mycotoxinen in veevoeder:
http://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32006H0576&from=EN

Formules en varianten

C24H34O9

Cas-nummer: 21259-20-1

Synoniem

3a,4b,8a-12,13-epoxytrichothec-9-ene-3,4,8,15-tetrol, 4,15-diacetate 8-(3-methylbutanoate),

Enkele eigenschappen

De natuurlijke metabolieten van de trichothecenen zijn:

  • Optisch actief
  • molecuulgewicht 466.53
  • smeltpunt 151-152º C
  • Oplosbaar in polaire oplosmiddelen

Voor verdere informatie over de Koch – Eurolab analyses: bekijk hier de uitgebreide analyselijst